Các Cấp Độ Phiên Dịch Chuẩn Quốc Tế: Phân Loại, So Sánh và Ứng Dụng Thực Tiễn

Hiện nay, các tổ chức lớn như NAATI (Úc), AIIC (Quốc tế), ATA (Mỹ), ITI (Anh), CIUTI (Quốc tế), cũng như các cơ quan của Liên Hợp Quốc, đều áp dụng các phân loại tương tự nhau về cấp độ phiên dịch. Các cấp độ phổ biến gồm:

Cấp 1: Phiên dịch cộng đồng (Community Interpreter)

Mô tả:

• Phiên dịch trong môi trường cộng đồng, thường là giữa người dân với cơ quan công quyền: bệnh viện, tòa án, trung tâm phúc lợi, trường học.

Yêu cầu:

• Trình độ ngôn ngữ B2–C1 theo CEFR.
• Hiểu biết văn hóa hai bên.
• Kỹ năng phiên dịch nối tiếp cơ bản.
• Đôi khi không yêu cầu chứng chỉ chuyên môn, nhưng ưu tiên người có đào tạo.

Ứng dụng:

• Bác sĩ – bệnh nhân.
• Người nhập cư – cơ quan hành chính.
• Phụ huynh – giáo viên.

Đặc điểm nổi bật:

• Tính nhân văn cao.
• Không đòi hỏi kỹ thuật phức tạp.
• Đôi khi làm việc trong điều kiện khó khăn (căng thẳng, thiếu thời gian).

Cấp 2: Phiên dịch chuyên nghiệp (Professional Interpreter)

Mô tả:

• Phiên dịch trong các sự kiện có tính chuyên môn cao, nhưng quy mô trung bình: hội thảo kỹ thuật, làm việc nhóm quốc tế, họp báo.

Yêu cầu:

• Trình độ ngôn ngữ C1–C2.
• Đào tạo chuyên sâu (chứng chỉ từ các viện như NAATI, AIIC).
• Kỹ năng phiên dịch nối tiếp nâng cao và đồng thời cơ bản.
• Có khả năng nghiên cứu thuật ngữ chuyên ngành.

Ứng dụng:

• Hội thảo kỹ thuật.
• Đàm phán thương mại.
• Buổi đào tạo quốc tế.

Đặc điểm nổi bật:

• Đòi hỏi tính chuyên nghiệp và chuẩn bị kỹ.
• Có hợp đồng, thù lao rõ ràng.
• Làm việc theo nhóm hoặc độc lập.

Cấp 3: Phiên dịch hội nghị (Conference Interpreter)

Mô tả:

• Phiên dịch đồng thời trong các hội nghị cấp cao, mang tính quốc tế, thường có sử dụng cabin và thiết bị hỗ trợ.

Yêu cầu:

• Trình độ ngôn ngữ C2 (CEFR).
• Tốt nghiệp các trường danh tiếng: ISIT (Pháp), ETI (Thụy Sĩ), Monterey (Mỹ).
• Kỹ năng phiên dịch đồng thời thành thạo, khả năng xử lý áp lực cao.
• Thành thạo ít nhất 2 ngôn ngữ làm việc.

Ứng dụng:

• Hội nghị quốc tế (G20, APEC, ASEAN).
• Sự kiện của Liên Hợp Quốc, EU, WTO.
• Phiên họp chính phủ liên quốc gia.

Đặc điểm nổi bật:

• Làm việc trong cabin cách âm.
• Luân phiên 15–20 phút với đồng nghiệp.
• Tư duy cực nhanh, khả năng phản xạ cao.

Cấp 4: Phiên dịch cấp cao/Liên chính phủ (Senior/UN-Level Interpreter)

Mô tả:

• Làm việc trực tiếp tại Liên Hợp Quốc, EU, hoặc với nguyên thủ quốc gia. Đòi hỏi kỹ năng đỉnh cao, khả năng xử lý cả những tình huống ngoại giao nhạy cảm.

Yêu cầu:

• Tối thiểu 3 ngôn ngữ làm việc (trong đó có ít nhất một là tiếng chính thức của LHQ: Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Nga, Trung, Ả Rập).
• Kinh nghiệm từ 5–10 năm trong phiên dịch hội nghị.
• Trải qua bài kiểm tra tuyển dụng khắt khe của tổ chức quốc tế.
• Tư duy chiến lược, giữ bí mật tuyệt đối.

Ứng dụng:

• Phiên dịch tại Đại hội đồng LHQ.
• Giao tiếp giữa các nguyên thủ quốc gia.
• Phiên dịch pháp lý quốc tế (Tòa án Công lý Quốc tế).

Đặc điểm nổi bật:

• Làm việc trong môi trường chính trị đa chiều.
• Không chỉ chuyển ngữ mà còn điều hướng sắc thái ngoại giao.
• Thu nhập và trách nhiệm đều rất cao.