Sự phát triển của dịch máy (MT) làm thay đổi cách tiếp cận trong vấn đề xem xét chất lượng của dịch vụ dịch thuật và định nghĩa lại dịch vụ dịch thuật.
Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) cùng với các chuyên gia trong ngành dịch thuật đã đón bắt diễn tiến này bằng việc ban hành hai tiêu chuẩn quốc tế liên quan đến dịch thuật.
- ISO 17100:2015 Dịch vụ Dịch thuật – Các yêu cầu đối với Dịch vụ Dịch thuật, dựa trên tiêu chuẩn EN 15038 đã được ban hành và biết đến rộng rãi trước đó, và
- ISO 18587:2017 Dịch vụ Dịch thuật – Hiệu đính bản dịch máy – Các yêu cầu, một tiêu chuẩn hoàn toàn mới vừa được ban hành vào đầu năm 2017 thiết lập khuôn khổ và các yêu cầu đối với các hiệu đính viên dịch máy.
Vậy, có những điểm gì mới trong tiêu chuẩn ISO 18587, và các nhà cung cấp dịch vụ dịch thuật cũng như khách hàng cần chú ý tới những điểm nào?
ISO 18578:2017 – Hiệu đính bản dịch máy.
Người dịch và người hiệu đính bản dịch nay trở thành người hiệu đính bản dịch máy.
Tiêu chuẩn chủ yếu tập trung vào thuật ngữ “hiệu đính bản dịch máy” và “người hiệu đính bản dịch máy”, thay vì biên dịch viên. Nói một cách chính xác, bất kì văn bản đầu ra nào khi đi qua khâu kiểm tra của công cụ CAT hoặc bất kỳ hoạt động phân tích trước dịch hay xử lý nội dung nào có hỗ trợ của máy tính, đều trở thành đầu ra của máy.
Định nghĩa hiệu đính bản dịch máy đầy đủ và hiệu đính bản dịch máy cơ bản
Ngoài ra, tiêu chuẩn ISO 18587 phân biệt giữa “hiệu đính bản dịch máy đầy đủ”, với chất lượng sản phẩm cuối cùng tương đương với sản phẩm dịch thuật của con người và “hiệu đính bản dịch máy cơ bản”, với chất lượng chỉ ở mức cơ bản hiểu được và không thực hiện các bước để cố đạt chất lượng như bản dịch của con người” (như định nghĩa trong Phụ lục B của tiêu chuẩn). Rõ ràng, xét về nhận thức hiện tại về “chất lượng” trong ngành dịch thuật ngày nay, chỉ có hiệu đính bản dịch máy đầy đủ mới đáp ứng được tiêu chuẩn chất lượng, do đưa lại kết quả hoàn hảo về mặt chuyên môn.
Tuy nhiên, miễn là “văn bản cuối cùng không nhằm mục đích xuất bản”, tiêu chuẩn cũng nêu rõ rằng các yêu cầu cần đáp ứng trong việc thực hiện hiệu đính bản dịch máy cơ bản thực chất có thể được biến thành một loại hình dịch vụ. Sản phẩm đầu ra hiệu đính bản dịch máy này liệu có khả thi trong tương lai hay không vẫn là vấn đề còn cần thảo luận.
Hiệu đính viên dịch máy cũng cần bằng cấp như biên dịch viên
Trong ISO 18578, hiệu đính viên dịch máy được xem là chuyên gia dịch thuật theo cùng một nghĩa như trong ISO 17100, bởi vậy nhà cung cấp dịch vụ ngôn ngữ (LSP) cần chứng minh rằng các hiệu đính viên dịch máy của mình phải:
- có bằng chuyên ngành ngôn ngữ học với yêu cầu tương đối về thời gian đào tạo từ một tổ chức được công nhận, hoặc
- có bằng trong một lĩnh vực không phải dịch thuật, nhưng chứng minh được hai năm kinh nghiệm chuyên môn trong dịch thuật hoặc hiệu đính bản dịch máy, hoặc
- có thể chứng minh 5 năm kinh nghiệm trong dịch thuật hoặc hiệu đính bản dịch máy toàn thời gian
Đào tạo hiệu đính viên dịch máy đối với đầu ra dịch máy là bắt buộc
Trong bối cảnh các biên dịch viên trở thành các hiệu đính viên dịch máy trong loại hình dịch vụ này, và bởi máy móc đang tham gia sâu rộng vào quá trình dịch thuật, công việc hiệu đính bản dịch máy cần đến kiến thức đặc thù về các công cụ CAT và hiểu biết về cách các hệ thống quản lý dịch thuật và thuật ngữ tương tác với dịch máy và các hệ thống dịch máy. Hiệu đính viên dịch máy cần được đào tạo kỹ lưỡng để sử dụng các công cụ hiệu đính bản dịch máy, nhận dạng các lỗi dịch máy phổ biến, đánh giá xem liệu công việc hiệu đính bản dịch máy có xứng với thời gian và công sức bỏ ra và làm quen với sự khác biệt giữa quá trình hiệu đính bản dịch máy đầy đủ, hiệu đính bản dịch máy cơ bản và kết quả cuối.
Để duy trì uy tín cho các bên liên quan trong ngành dịch thuật, và đặc biệt là cho các công ty phụ thuộc vào việc sử dụng bộ nhớ dịch và các nguồn tài nguyên dịch thuật khác và các quy trình có sử dụng dịch máy, các LSP được khuyến khích làm quen với tiêu chuẩn ISO 18587 và cân nhắc cách tiếp cận chất lượng của bên cung cấp dịch thuật thứ ba trong hoạt động hiệu đính bản dịch máy.