Phụ đề: Những kiến thức cơ bản một dịch giả cần biết

Bí quyết để dịch phụ đề hiệu quả hơn
Bí quyết để dịch phụ đề hiệu quả hơn

Dịch phụ đề là gì?

Dịch phụ đề là mảng dịch chuyên về việc dịch lại các lời thoại trong các chương trình truyền hình, các sê-ri truyền hình và phim truyện hay phim ngắn. Nội dung phụ đề thường có sẵn ở dạng .srt hoặc txt.

Vào thời kỳ đầu của ngành công nghiệp phim ảnh, mảng dịch phụ đề còn chưa được ứng dụng rộng rãi như bây giờ. Phụ đề khi đó chủ yếu là các dòng chú thích ngắn (caption) được đính vào vài phân cảnh của loại phim câm (là loại phim không có hội thoại) khi cần thiết. Hiện nay thì nhu cầu dịch phụ đề đang ngày càng gia tăng do sự phân hóa đa dạng của ngành công nghiệp truyền hình, điện ảnh và đặc biệt là sự bùng nổ của vlog trên toàn cầu.

Dịch phụ đề là gì?
Dịch phụ đề là gì?

Có những cách dịch phụ đề nào?

Thông thường khi được yêu cầu dịch phụ đề, các dịch giả sẽ nhận được một file phụ đề có dạng .srt trong đó có timecode và các dòng hội thoại tương ứng. Công việc của dịch giả là dịch các nội dung đó kết hợp với việc theo dõi video gốc để lựa chọn cách dịch chính xác với bối cảnh, tâm trạng và tâm lý nhân vật.

Ngoài ra, trong một số trường hợp khách hàng yêu cầu dịch trực tiếp 1 đoạn phim mà chưa có file .srt. Khi đó, dịch giả sẽ phải:

  • Tạo file phụ đề .srt bằng công cụ audio to text
  • Tạo file phụ đề .srt hoặc .txt bằng cách nghe và chép nội dung của video
  • Có thể dịch trực tiếp (direct translation) sang một file phụ đề .srt.
  • Kiểm tra timecode và bố cục lại nội dung ngôn ngữ cho dễ đọc và hợp với khung hình

Nhìn chung, công việc dịch phụ đề sẽ phức tạp hơn dịch văn bản một chút nhưng thường nội dung hội thoại cũng khá dễ dịch. Chất lượng dịch phụ đề cũng đòi hỏi tư duy trìu tượng và sáng tạo của mỗi dịch giả cũng như qui trình chất lượng khoa học.

Dịch phụ đề được ứng dụng như thế nào?

Nhìn chung, dịch phụ đề được áp dụng cho các video, chính vì thế ở đâu có video là ở đó có nhu cầu dịch phụ đề.

Đơn cử như đa số các bộ phim Netflix đều có phụ đề đa ngôn ngữ. Đây là ứng dụng dịch phụ đề cho phim ảnh. Độc giả sẽ theo dõi tình tiết phim bằng cách đọc các phụ đề phía chân video. Tuy nhiên cách này thường gây mất tập trung cho độc giả nhưng bù lại thì có hiểu chút ít còn hơn không.

Thực sự thì ngành dịch phụ đề ngày nay đang khan hiếm nguồn lực chất lượng do sự bùng nổ của các drama và vlog, điều này đang gây ra nhiều điều đáng lo ngại như chất lượng phụ đề đi xuống như những hạt sạn làm giảm sự hấp dẫn của video.

Dịch phụ đề được ứng dụng như thế nào?
Dịch phụ đề được ứng dụng như thế nào?

Một số kiến thức cần biết cho dịch giả dịch phụ đề

Quy trình dịch phụ đề

Việc người dịch phụ đề chuẩn bị trước khi bắt đầu dịch sẽ đóng vai trò quan trọng với chất lượng bản dịch sau cùng. Cũng giống như các mảng dịch khác thì việc đầu tiên cần làm là cẩn thận suy xét những điểm khác biệt nổi bật giữa ngôn ngữ gốc và ngôn ngữ đích. Sau đó, người dịch cần phân tích cấu trúc hình thái văn hóa xã hội của khán giả gốc và khán giả đích để tìm ra các yếu tố khác biệt có thể ảnh hưởng đến việc dịch (nếu có). 

Ngoài ra, người dịch cũng có thể luyện tập thành thạo chuyên môn và cải thiện chất lượng bản dịch qua việc nghe thoại bằng ngôn ngữ gốc rồi xem phụ đề ngôn ngữ đích (nếu có). Trọng âm hội thoại là một trong những yếu tố nổi bật có thể quyết định sự hiệu quả của bản dịch, và người dịch có thể thông qua việc quan sát vị trí trọng âm hội thoại để đưa ra bản dịch. Bên cạnh đó, họ cũng cần tuân thủ các quy tắc đúng chính tả và dấu chấm câu.

Phần mềm dịch phụ đề

Dưới đây là danh sách một số phần mềm được dùng trong dịch phụ đề:

  • Subtitle Workshop
  • Aegisub Advanced Subtitle Editor
  • Subtitle Edit
  • Gaupol Subtitle Editor
  • Jubler Subtitle Editor

Làm gì để có được bản dịch phụ đề chất lượng cao?

Tính đồng bộ thời gian trong phụ đề

 “Đồng bộ” nghĩa là làm sao cho các đoạn hội thoại và phụ đề khớp với nhau, và là một trong những chìa khóa để đạt được bản dịch phụ đề chất lượng cao. Người dịch cần để ý đến một khía cạnh quan trọng là tính đồng bộ của đoạn hội thoại trên màn hình và phụ đề, kèm theo đó là thời gian xuất hiện phù hợp của phụ đề.

Độ dài khác nhau giữa các ngôn ngữ

Các ý của ngôn ngữ gốc và ngôn ngữ đích có thể không hoàn toàn giống nhau, nên câu dịch cũng vì thế mà dài hơn hoặc ngắn hơn so với câu gốc trong hội thoại. Vì vậy mà một người dịch phụ đề chuyên nghiệp sẽ cân nhắc kỹ lưỡng những khác biệt trên và xem xét yếu tố thời gian đọc phụ đề để đưa ra bản dịch phụ đề chất lượng cao. Nhờ sự phát triển và đa dạng hóa phần mềm phụ đề mà người dịch có thể tiết kiệm thời gian bằng cách ứng dụng tính năng bổ sung mã thời gian. Khi người dịch cẩn thận chú ý đến các chi tiết và vận dụng kinh nghiệm tích lũy thì thông qua dịch phụ đề, họ có thể cải thiện chất lượng và đồng thời khiến khán giả có cơ hội hòa mình vào bộ phim, chương trình truyền hình hay kí sự.

Những tiêu chí quyết định giá dịch phụ đề là gì?

Do có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến giá dịch phụ đề nên với mỗi công ty dịch, các yếu tố đó có thể giống hoặc khác nhau. Giá được tính theo các tiêu chí như ngôn ngữ gốc, ngôn ngữ đích, số lượng từ, thời gian cần thiết để dịch và mức độ gấp gáp. Do đó, người dịch cần phải xác định chính xác nhu cầu của bản thân với bên cung cấp dịch vụ.

Cách tính giá dịch phụ đề

Để xác định giá dịch phụ đề cho đúng thì chúng ta cần xác định các yếu tố sau:

  • Yêu cầu của khách hàng là gì?
  • Thời gian cần trả lại bản dịch như thế nào?
  • Có phải chép nội dung ra không?
  • Có phải tạo timecode không?
  • Có cần thực hiện qui trình đặc biệt nào khác không?
  • Khối lượng video (phút) / phụ đề (theo từ) như thế nào?
  • Video bao gồm bao nhiêu ngôn ngữ?
  • Hội thoại video nhanh hay chậm?
  • Tính phức tạp và đa dạng của hội thoại trong video như thế nào?

Thông lệ quốc tế vẫn áp dụng báo giá dịch phụ đề theo phút, tuy nhiên để biết chính xác giá mỗi phút là bao nhiêu thì còn phụ thuộc vào một hoặc nhiều yếu tố kết hợp nêu trên.

Chia sẻ bài viết này:

Picture of Justin Nguyen

Justin Nguyen

Điều phối Dự án

Bình luận của bạn

Phụ đề: Những kiến thức cơ bản một dịch giả cần biết