Khi người dịch bắt gặp một thuật ngữ, họ sẽ liên hệ nó với một chuyên ngành cụ thể nào đó. Việc xác định chuyên ngành của từ sẽ quyết định đến cách dịch chúng ra sao bởi mỗi từ có thể có nhiều lựa chọn dịch. Người dịch đôi khi cần như những nhà điều tra để xem nên chọn nghĩa nào cho từ mình đang dịch. Vì có nhiều loại nội dung khác nhau nên các loại bản dịch cũng khác nhau tùy theo chúng.
Những lĩnh vực có nhiều nhu cầu dịch thuật
- Bản dịch kỹ thuật: Loại bản dịch này đề cập đến bản dịch các văn bản kỹ thuật, hồ sơ kỹ thuật, tài liệu CNTT hoặc công nghiệp chế tạo, v.v. Khi dịch tài liệu kỹ thuật thì nhất định cần đến những dịch thuật viên có kinh nghiệm và kiến thức kỹ thuật tương ứng. Hoặc đôi khi cần đến sự trợ giúp của các kỹ sư hoặc chuyên gia.
- Bản dịch khoa học: Nó đề cập đến bản dịch của nghiên cứu khoa học, tức là các bài báo, tạp chí, thí nghiệm thử nghiệm, v.v., sẽ dành riêng cho từng lĩnh vực. Đặc trưng của loại tài liệu khoa học là tính mới mẻ, tính hàn lâm và học thuật. Thực sự không dễ có một bản dịch tài liệu khoa học thành công nếu như người dịch không có trình độ chuyên môn tương đương hoặc chí ít hiểu được cơ bản nội dung của tài liệu để có thể nhờ thêm trợ giúp của tác giả.
- Dịch y tế: Bao gồm việc dịch các tài liệu liên quan đến chăm sóc sức khỏe, sản phẩm y tế, dược phẩm, cũng như công nghệ sinh học. Lĩnh vực này cũng bao gồm việc dịch nhiều loại tài liệu như hồ sơ bệnh nhân, văn bản tài chính, v.v. Cũng có nhiều dịch thuật viên chuyên về ngôn ngữ thử sức dịch lĩnh vực y tế nhưng thực sự mà nói thì vẫn cần đến sự trợ giúp của bác sĩ và những nhà chuyên môn.
- Bản dịch tài chính: Bao gồm bản dịch các văn bản liên quan đến ngân hàng, giao dịch chứng khoán, forex, fintech, blockchain, báo cáo tài chính, bảo hiểm, v.v. Những văn bản khác như qui chế tài chính doanh nghiệp, thuế cũng thuộc lĩnh vực tài chính.
- Dịch kinh tế: Nó đề cập đến việc dịch các tài liệu liên quan đến kinh tế và lĩnh vực kinh tế cụ thể.
- Dịch pháp lý: Đây là lĩnh vực khá bao trùm và điều chỉnh nhiều lĩnh vực khác. Tuy nhiên một số trường hợp cụ thể như các văn bản pháp luật, báo cáo pháp lý, hợp đồng pháp lý, hồ sơ tố tụng, bản án của tòa án, tư vấn luật sư, là những loại tài liệu pháp lý đặc trưng. Đây là một trong những hình thức dịch khó khăn nhất vì mỗi quốc gia đều có hệ thống pháp luật riêng.
- Dịch bằng sáng chế: Các bản dịch bằng sáng chế là các tài liệu có liên quan đến bằng sáng chế hoặc sở hữu trí tuệ. Hồ sơ sáng chế thường là hồ sơ kỹ thuật thiết kế cụ thể hoặc các ý tưởng sáng tạo.
- Dịch văn học: Là bản dịch liên quan đến tác phẩm văn học như tiểu thuyết, truyện ngắn, tiểu luận, thơ, video game, v.v. Dịch văn học cũng là một dạng dịch thuật khó, đòi hỏi người dịch có trình độ ngoại ngữ, tư duy trừu tượng và năng lực thực hành ngôn ngữ tốt.
- Bản dịch Kinh doanh: Đây là loại bản dịch được dùng để chỉ các tài liệu trong một doanh nghiệp. Loại bản dịch này bao gồm nhiều loại tài liệu như qui chế hoạt động, marketing, tài chính, kỹ thuật, pháp lý, v.v.
- Dịch tiếp thị: Điều này bao gồm việc dịch các sự kiện quảng cáo, tiếp thị và khuyến mại. Loại bản dịch này được thiết kế đặc biệt cho đối tượng mục tiêu. Tài liệu tiếp thị ngày nay thường xuất bản ở dạng mềm như file pdf hoặc trang web, thương mại điện tử, ứng dụng di dộng, v.v.
- Dịch thuật lĩnh vực năng lượng: Đây là lĩnh vực khá rộng gồm năng lượng hóa thạch, năng lượng mặt trời, thủy năng, năng lượng gió, năng lượng hạt nhân. Việc dịch tài liệu năng lượng cũng yêu cầu người dịch có kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm dịch thuật lâu năm.
- Dịch thuật lĩnh vực môi trường: Các tài liệu thuộc lĩnh vực môi trường thường là các nghiên cứu tác động, truyền thông môi trường hoặc chuyển giao công nghệ làm sạch.
Làm thế nào để xác định loại lĩnh vực mà bạn đang cần dịch?
Việc xác định xem tài liệu cần dịch thuộc lĩnh vực nào đôi khi không dễ dàng. Ví dụ bạn có 1 bản hợp đồng về xây dựng, trong đó có thể bao gồm kiến thức về pháp lý, kỹ thuật thi công, tài chính hoặc đôi khi là môi trường. Để xác định lĩnh vực của tài liệu chúng ta cần xác định 2 lĩnh vực chính của tài liệu để áp dụng. Việc xác định đầy đủ tính chuyên môn của tài liệu sẽ giúp các công ty dịch thuật triển khai các dự án dịch đảm bảo chất lượng và dự toán chính xác chi phí.
Nói chung, nếu ai đó cho rằng người dịch chỉ cần có kiến thức về các ngôn ngữ để dịch một văn bản từ ngôn ngữ này sang một văn bản ngôn ngữ khác thì cũng sẽ đúng, nhưng đó chỉ là điều kiện cần. Trên thực tế có nhiều loại nội dung khác nhau, mỗi loại nội dung lại thường chứa đựng ít nhất kiến thức về một lĩnh vực cụ thể nào đó, chẳng hạn như y tế, tài chính, pháp lý, khoa học, kỹ thuật thì việc dịch sẽ trở nên khó khăn hơn và đòi hỏi người dịch cần nhiều hơn những kiến thức về ngôn ngữ.