Ngày nay, nhu cầu dịch tài liệu kinh doanh và các nội dung trực tuyến không ngừng gia tăng. Cùng với nhu cầu đó là sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ dịch máy mà đỉnh cao là dịch AI. Điều này dẫn đến sự dịch chuyển trong hoạt động của cả dịch thuật viên lẫn các công ty dịch thuật chuyên nghiệp. Công việc chuyển ngữ ngày càng rời xa trọng tâm của dịch thuật truyền thống.
Có thể tương lai là thế giới của máy dịch. Do đó, các cơ hội dịch thuật MỚI – LẠ như dịch các nội dung quảng cáo trên các trang thương mại điện tử lớn hay mạng xã hội sẽ rất hấp dẫn. Và một dịch thuật viên cần thay đổi gì để có thể nắm bắt cơ hội này trong điều kiện hiện đại.
Vai trò của máy dịch trong dịch thuật hiện đại là gì?
Trước hết, bạn cần phải nghĩ khác đi và giảm bớt thành kiến của mình đối với các hệ thống máy dịch vì những đóng góp của chúng cho nền kinh tế hiện đại. Có thể chúng không đạt được sự hoàn hảo về chất lượng nhưng chúng đạt được những hoàn hảo khác mà con người không thể. Có nhiều yếu tố làm tăng nhu cầu sử dụng dịch máy trên thế giới và nằm ngoài tầm kiểm soát của ngành dịch.
- Lượng việc nhiều hơn: Khối lượng nội dung cần dịch khổng lồ của các doanh nghiệp trên toàn cầu, các cơ quan chính phủ và liên doanh thương mại quốc tế.
- Giá trị nội dung: Thời gian có giá trị của nội dung phục vụ mục đích kinh doanh ngày càng ngắn đi. Phương pháp dịch truyền thống dù cho chất lượng bản dịch xuất sắc nhưng mất nhiều thời gian sẽ là kém hiệu quả đối với một số mục đích cụ thể khi thông tin cần xử lý có giá trị thấp hoặc mất giá trị hoàn toàn chỉ sau một thời gian ngắn (thông tin lỗi thời nhanh).
- Thời gian sử dụng ngắn: Tuổi thọ của các đồ điện tử, quần áo và nhiều sản phẩm tiêu dùng khác có xu hướng ngày càng ngắn lại. Vì vậy sẽ cần các bản dịch sớm hơn để có thể bán hàng trước khi chúng trở nên lỗi thời. Sẽ có sự hy sinh về chất lượng để đổi lấy tốc độ và chất lượng vừa đủ.
- Áp lực về khối lượng việc & chi phí: Các doanh nghiệp luôn phải chịu áp lực do ngày càng có nhiều nội dung phải dịch hơn mà ngân sách cho việc này càng ngày càng co lại. Do đó, họ muốn tìm kiếm những đơn vị có khả năng đáp ứng yêu cầu với thời gian nhanh chóng.
- Sự thay đổi cơ bản của người dùng: Ngày càng có nhiều người kết nối mạng, dẫn đến nhu cầu phải có bản dịch máy để người dùng nắm được cơ bản nội dung thông tin hiện có trên mạng.
- Bản dịch phổ thông miễn phí: Việc phát triển, ứng dụng và tiếp nhận rộng rãi “dịch máy miễn phí” trên Internet đã đặt ra vấn đề chấp nhận dịch máy trong phạm vi quản lý dự án cao cấp. Thực tế này cũng thúc đẩy các loại dự án lớn và sẽ không bao giờ được xem xét nếu chỉ sử dụng đơn thuần phương pháp TEP.
Dưới đây là biểu đồ minh họa kỳ vọng của người dùng so với chất lượng dịch máy thực tế. Cụ thể, các đường màu đỏ biểu thị kỳ vọng về chất lượng dịch máy theo từng lĩnh vực. Màu xanh biểu thị chất lượng dịch máy thực tế.
Dịch máy cũng đã có quá trình tiến hóa mạnh mẽ trong hơn 50 năm qua. Ban đầu tư phương pháp dịch thống kê lạc hậu nhưng nay dịch máy đã tiệm cận với tư duy con người thông qua kỹ thuật AI-Neuron. Như theo đồ thị trên thì dường như cứ mỗi chu kỳ 10 năm dịch máy lại có một bước tiến và càng ngày bước tiến đó càng lớn hơn. Như vậy, theo dự đoán thì thời gian để dịch máy đạt đến trình độ con người không còn bao xa. Có thể chỉ tính bằng năm.
Hơn nữa, người dùng thường đọc lướt các nội dung trực tuyến nên càng ngày càng dễ dàng chấp nhận những bản dịch thô, đôi khi có sai lỗi nhưng đủ để nắm được ý cơ bản nội dung trên web của những ngôn ngữ khác.
Vậy dich máy liệu có trở thành đối thủ cạnh tranh của người dịch không? Câu trả lời CÓ rất có thể làm phiền lòng nhiều người. Tuy nhiên chúng ta hãy cùng nhìn nhận những cơ hội khác trong đó.
Yêu cầu về kỹ năng mới của dich thuật viên trong kỷ nguyên Máy dịch
Thay vì đối đầu yếu ớt với các hệ thống máy dịch thì chúng ta có thể tìm cách hợp tác với chúng. Thực tế máy dịch cũng có những điểm yếu cố hữu mà vẫn cần có sự tham gia của những bộ óc phức tạp của con người.
- Bạn phải có kỹ năng post-editing chuyên nghiệp. Xem thêm
- Có thể tàm việc được với nhiều máy dịch. Hiểu được các hệ thống dịch máy mà mình cần ứng dụng. Những dịch thuật viên có hiểu biết về nhiều loại dịch máy khác nhau sẽ có nhiều cơ hội tiếp cận thị trường hơn.
- Hiểu chất lượng đầu ra cụ thể của các công cụ dịch máy bạn đang sử dụng. Cung cấp đánh giá rõ ràng về khía cạnh ngôn ngữ đối với sản phẩm dịch máy. Đây có lẽ là một trong những kỹ năng cần nhất khi triển khai dịch máy chuyên nghiệp hiện nay. Khả năng đánh giá chất lượng đầu ra của dịch máy cũng có lợi cho những dịch thuật viên tự do (freelancer) đang cân nhắc làm việc cho các dự án cần hiệu đính bản dịch máy.
- Phát triển kỹ năng với các loại công cụ mới phục vụ xử lý và tổng hợp dữ liệu của ngữ liệu (corpus). Nhiều khả năng các dự án dịch máy sẽ có khối lượng dữ liệu lớn, quy trình chuẩn bị dữ liệu và kỹ năng chỉnh sửa lỗi sẽ trở nên hữu ích và có giá trị.
- Phát triển tư duy theo hướng ngữ liệu (corpus) với tầm nhìn kiểm soát ngôn ngữ thay vì cố gắng chỉnh sửa theo từng segment. Đây là một thay đổi cơ bản về cách nhìn nhận, là một yêu cầu bắt buộc để phát triển nghiệp vụ thành công với dịch máy. Hiểu được năng lực của các đơn vị dịch thuật cũng là một yêu cầu quan trọng vì rất để để xảy ra lỗi khi quản lý một dự án dịch máy.
Bạn có thể làm gì?
- Tìm hiểu và tự học về các loại dịch máy khác nhau.
- Thử nghiệm với các công cụ dịch máy phổ biến như Google, Systran và Bing, và các công cụ chuyên dụng cho phép tương tác dễ dàng với dịch máy như SmartCAT, XTM Cloud, Memsource.
- Hiểu cách đánh giá nhanh chất lượng đầu ra của dịch máy TRƯỚC KHI tham gia vào bất kỳ dự án dịch máy nào.
- Thử nghiệm với các công cụ quản lý ngữ liệu (corpus).
Kết luận
Ngày nay dịch máy đã chứng minh tính hữu dụng trong nhiều tình huống sử dụng chuyên môn nghiệp vụ tiếng Anh, tuy nhiên ta vẫn đang dừng ở thời điểm chuyển đổi sang sử dụng dịch máy cho nhiều tổ hợp ngôn ngữ khác nhau. Do vậy, trải nghiệm sử dụng dịch máy thường không đáp ứng được nhu cầu của người dịch, đặc biệt là khi làm việc với các công ty dịch thuật không có năng lực kỹ thuật về dịch máy.