Máy dịch ngày nay đang dần thay thế công việc của các dịch thuật viên. Sản phẩm dịch là những bản dịch thô (raw translation, draft translation), vì vậy trong một số trường hợp để có được một bản dịch hoàn hảo thì sẽ cần thực hiện hiệu đính. Đó là công việc của con người.
Trong bài viết này, tôi sẽ giới thiệu sơ bộ về phương pháp hiệu đính dịch máy đang được AM Việt Nam áp dụng. Bạn cũng có thể tìm hiểu thêm về dịch máy tại những bài viết sau:
- Post-editing: kéo bản dịch máy lại gần với con người hơn
- Dịch máy: Dịch thuật viên nên đối đầu hay thay đổi?
Hướng dẫn hiệu đính bản dịch máy chuyên nghiệp
Một vài điểm cần lưu ý khi tiếp cận một bản dịch máy
Khi lần đầu bạn được yêu cầu thực hiện công việc post-editing, có thể bạn sẽ có nhiều câu hỏi về nó. Có những vấn đề tưởng chừng đơn giản nhưng nó sẽ trở lên khó khăn khi bạn bắt tay vào công việc. Và điều bạn cần là chuẩn bị những hiểu biết về post-editing ngay từ bây giờ.
- Sản phẩm của một bản dịch máy tương ứng với bản TR trong qui trình dịch thuật TEP.
- Cũng như người dịch, mỗi máy dịch sẽ cho một chất lượng, cách dịch khác nhau. Hãy thử miễn phí với Bing Translator và Google Translate để so sánh.
- Để có thể xác định được chi phí và thời gian công việc. Bạn cần:
- Đánh giá sơ bộ về chất lượng bản dịch thô do máy dịch tạo ra. Có thể bạn chỉ được cung cấp bản dịch thô cho công việc của mình.
- Thống nhất với khách hàng về kỳ vọng chất lượng cũng như mong muốn họ cần đạt được.
- Xem xét nguồn lực cần thiết để đạt được kỳ vọng của khách hàng.
- Nếu có thể, hãy thực hiện điều chỉnh hệ thống một cách phù hợp, cung cấp thuật ngữ và nạp vào một số chỉ dẫn dịch tùy chỉnh theo ý bạn. Đây cũng là cách bạn có thể đào tạo cho máy dịch của mình.
- Đảm bảo nội dung bản gốc có chất lượng tốt. Ngôn ngữ dễ đọc, đúng ngữ pháp, chính tả.
- Bạn cần quản lý thuật ngữ cả trên hệ thống Dịch máy (MT) và hệ thống Bộ nhớ dịch (TM).
- Bạn có kinh nghiệm để nắm bắt được các lỗi thường gặp để giảm rủi ro trong quá trình post-editing.
Cách thực hiện một dự án hiệu đính bản dịch máy như thế nào?
Cũng giống như công việc hiệu đính trong quy trình dịch thuật truyền thống, nhiệm vụ của bạn phải đảm bảo được bản dịch sau hiệu đính có chất lượng đủ tốt. Bản hiệu đính phải có chất lượng cao như con người thực hiện để có thể sẵn sàng phục vụ các mục đích sử dụng hay phát hành. Để có thể hoàn thành một dự án hiệu đính bản dịch máy, bạn cần tập trung vào bốn câu hỏi:
- Bản dịch do máy dịch tạo ra có chất lượng như thế nào?
- Chất lượng mong muốn cuối cùng của khách hàng đối với bản dịch là gì?
- Thời gian tối đa bạn có để kết thúc công việc là bao lâu?
- Nguồn lực trong tay bạn và nguồn nhân lực tiềm năng của bạn như thế nào?
Nhiều khách hàng có thể chỉ cần thực hiện hiệu đính “nhẹ”, nghĩa là hạn chế thay đổi cách dịch của bản dịch máy. Đơn giản vì họ cần nhanh và chi phí phù hợp.
Cách để có bản dịch máy chất lượng “đủ tốt” là gì?
“Đủ tốt” có nghĩa là bản dịch đảm bảo được tiêu chí dịch đúng và đủ. Văn phong có thể không hoàn hảo nhưng nội dung hiệu đính phải giúp người đọc hiểu được đúng các thông điệp cần thiết.
Như vậy, để có một bản dịch máy đủ tốt thì nhiệm vụ cơ bản của người hiệu đính bản dịch máy cần hướng đến là:
- Bản hiệu đính chính xác về ngữ nghĩa, đảm bảo không dịch thừa hoặc dịch thiếu.
- Không có bất kỳ nội dung nào gây phản cảm hoặc sai lệch về mặt văn hóa.
- Ưu tiên sử dụng các bản dịch máy nếu nó đủ tốt
- Không sửa câu nếu chỉ vì văn phong.
- Đảm bảo hoàn thiện về mặt ngữ pháp và chính tả.
- Không cần thay đổi lại cấu trúc của câu chỉ để cải thiện tính dễ đọc.
Cách để có bản dịch máy đạt chất lượng như người dịch là gì?
Điều kiện đủ để một bản dịch đạt đến chất lượng hoàn hảo là được thực hiện bởi con người. Có những dịch thuật viên còn có khả năng tạo ra bản dịch tốt hơn cả bản gốc. Nghĩa là, họ không chỉ dịch thuật mà còn có khả năng biên tập lại bản dịch cho phù hợp với văn hóa và giải quyết được mọi trúc trắc về ngôn ngữ của bản gốc.
Chúng ta cũng cần nắm được các tiêu chí chất lượng của một bản dịch như sau:
- Người đọc có thể hiểu đúng và hiểu hoàn toàn nội dung của thông điệp
- Chính xác (bản dịch chuyển tải nội dung như nội dung nguồn)
- Văn phong mạch lạc, phù hợp với tính chất tài liệu và văn hóa bản địa
- Dễ đọc, ngôn ngữ tự nhiên, trong sáng và dễ hiểu, các thuật ngữ được sử dụng “trúng”.
- Hoàn thiện về mặt ngữ pháp và dấu câu, và cấu trúc của tài liệu.
Mục tiêu ưu tiên của bản dịch máy là gì?
Dịch máy và người dịch đều hướng đến mục tiêu là chuyển ngữ cho nội dung. Và kỳ vọng chung là bản dịch sẽ đạt được đến sự hoàn thiện. Tuy nhiên mục tiêu của bản dịch máy cũng có những đặc thù riêng và khác biệt.
- Thực hiện công việc dịch thuật nhanh, tiết kiệm chi phí
- Có thể xử lý khối lượng công việc lớn một cách tin cậy
- Đảm bảo đúng những chỉ dẫn về dịch thuật ngữ của khách hàng.
- Các thuật ngữ chính phải được dịch chính xác
- Đảm bảo không vô tình đưa vào hoặc bỏ sót thông tin.
- Bản dịch không gây phản cảm hoặc sai lệch về mặt văn hóa bản địa.
- Đảm bảo hoàn thiện về mặt ngữ pháp và chính tả.
- Không cần thay đổi lại cấu trúc của câu chỉ để cải thiện tính dễ đọc.