Dấu gạch ngang (–) và dấu gạch nối (-) rất hay được sử dụng trong các văn bản, tuy nhiên hai loại dấu này thường bị sử dụng nhầm lẫn với nhau trong cả tiếng Anh và tiếng Việt. Lỗi ngữ pháp này trong dịch thuật tuy không ảnh hưởng quá nhiều đến nội dung nhưng sẽ làm giảm tính chuyên nghiệp của tài liệu. Bài viết này sẽ phân tích cách viết đúng của hai loại dấu tựa nhau này.
Cách phân biệt dấu gạch ngang và dấu gạch nối
Dấu gạch ngang là dấu được sử dụng để phân tách các bộ phận trong một câu, còn dấu gạch nối là dấu được sử dụng để nối từ.
Dấu gạch ngang (–), có độ dài bằng độ dài của ký tự n thường, được viết liền hoặc viết cách từ đứng trước và đứng sau bằng một dấu cách, còn dấu gạch nối (-), có độ dài ngắn hơn dấu gạch ngang, được viết liền với từ đứng trước và đứng sau.
Dấu gạch ngang và một số cách dùng chính
Trong cả tiếng Anh và tiếng Việt, dấu gạch ngang được dùng để phân tách bộ phận chú thích trong một câu. Ví dụ:
+ Chồng chị – anh Nguyễn Văn Dậu – tuy mới hai sáu tuổi nhưng đã học nghề làm ruộng đến mười bảy năm.
+ I passed my exams – granted, I cheated – but who cares!
Bên cạnh đó, dấu gạch ngang còn được đặt giữa hai con số ghép lại để chỉ một liên số hoặc một khoảng số.
Ví dụ: nhiệt độ trung bình của Việt Nam là 22 – 25oC, lượng mưa trung bình năm của Việt Nam là 1.500 – 2.000mm.
Ngoài ra, dấu gạch ngang cũng được sử dụng để viết ghép một tổ hợp hai hay nhiều tên riêng, ví dụ: tuyến Hà Nội – Lào Cai, hoặc để chỉ sự ngang hàng trong quan hệ, ví dụ: quan hệ hữu nghị Việt – Lào; lưu ý rằng, trong tiếng Anh, dấu gạch ngang được viết liền với từ phía trước và từ phía sau như Los Angeles–London flight hoặc US–Russia relations.
Ngoài ba chức năng chính trên, dấu gạch ngang còn có thêm một số chức năng khác được dùng khác nhau giữa tiếng Anh và tiếng Việt. Nếu như trong tiếng Việt, dấu gạch ngang được đặt ở đầu dòng nhằm nêu ra các phần liệt kê, các lời đối thoại thì trong tiếng Anh không quy định rõ điều này. Ngoài ra, trong tiếng Anh, dấu gạch ngang còn được dùng cho các số điện thoại. Trong trường hợp này, dấu gạch ngang được viết liền với các số, ví dụ: 418‒5555‒6792.
Dấu gạch nối và một số cách dùng chính
Do cấu tạo từ trong tiếng Anh, dấu gạch nối được sử dụng để nối các từ với nhau hoặc nối các phụ tố với gốc từ để tạo thành các từ ghép, ví dụ: stated-owned companies, pre-war.
Còn trong tiếng Việt, dấu gạch nối chỉ được sử dụng trong phiên âm tiếng nước ngoài, tên người hoặc tên địa danh nước ngoài, ví dụ: Lê-nin, đề-pô.
Trong bài viết này, do kiến thức hữu hạn của người viết, một số cách dùng khác của dấu gạch ngang và dấu gạch nối không được nhắc tới.