Dịch thuật: Phương pháp dịch từ vay mượn sang tiếng Việt

Dịch thuật: Phương pháp dịch từ vay mượn sang tiếng Việt

Bạn sẽ làm gì nếu như không tìm được một từ tiếng Việt tương xứng với từ tiếng Anh cần dịch? Ví dụ bạn sẽ dịch như một chi tiết phụ tùng máy móc mới được phát mình hoặc tên một loại thuốc trong y học điều trị như thế nào? vay mượn từ trong dịch thuật là giải pháp. Hãy tìm hiểu cách vay mượn và cách vận dụng từ vay mượn trong dịch thuật để xử lý những tình huống này nhé.

Phương pháp vay mượn từ trong dịch thuật là gì?

Vay mượn từ trong dịch thuật là việc sử dụng lại nguyên từ gốc hoặc phiên âm của từ gốc sang ngôn ngữ địch. Từ vay mượn đôi khi cũng có thể được “Việt Hóa” để trở lên dễ đọc cho cả những người không biết ngoại ngữ. Cũng có nhiều từ đã được đưa vào tự điển nhưng đa phần là chưa có định nghĩa cụ thể bằng tiếng Việt. 

Phương pháp chuyển âm thành chữ là nguyên tắc  và cách thức chính để chuyển các từ vay mượn từ tiếng nước ngoài thành tiếng Việt và theo thời gian, thói quen chúng được công nhận sử dụng rộng rãi tại Việt Nam

Để xác định đúng được từ nào nên vay mượn và từ nào đương nhiên được sử dụng thì các dịch thuật viên cần có kinh nghiệm trong vấn đề này.  Bạn cũng có thể nhận biết và ứng dụng từ vay mượn khi dịch thông qua một số nhận biết dưới đây.

Translation: How to translate borrowed words in Vietnamese?

#1. Vay mượn nguyên từ gốc

Điều này có nghĩa bạn sử dụng luôn từ tiếng Anh và áp dụng sang tiếng Việt. Trong trường hợp này thì các từ tiếng Anh đó thường đã được hay sử dụng trong văn nói và dẫn đến tình trạng quen miệng. Ví dụ:

Website hoặc Trang web; email hoặc e-mail; Internet; Click chuột; Online; vloger, vlog, blog,  …

Bạn có thể dễ dàng nhận thấy những từ trong ví dụ trên đến từ lĩnh vực công nghệ thông tin, máy tính. Tại sao lại vậy? Câu trả lời đơn giản là vì thuật ngữ máy tính là rất mới so với ngôn ngữ Việt Nam, vì vậy dù đôi khi có từ có thể dịch ra tiếng Việt được nhưng do các kỹ sư tin học đã quen dùng từ gốc và có thể trông nó rất “mô-đen” hay hiện đại. 

#2. Do không tìm được từ tương ứng trong tiếng Việt và có độ dài đủ ngắn

Khi bạn dịch thuật thì rất dễ gặp trường hợp này. Việc không chọn được từ tiếng Việt tương đương thường gặp phải khi bản địa hóa các phần mềm, nhất là các chức năng của phần mềm. 

 

Đôi khi bạn phải diễn giải một cụm từ ngắn 1-2 ba chữ tiếng Anh thành 1 cum từ dài dằng dặc bằng tiếng Việt. Điều này thật bất tiện phải không? 

Ví dụ:

  •  từ Licence = “Li-xăng”. Nếu ta áp dụng nghĩa thông thường là “Giấy phép” hoặc “Cấp phép” thì có thể chỉ đúng một phần nghĩa của nó. 
  • từ Internet = “Mạng máy tính kết nối toàn cầu world-wide-web” và đọc là in-tơ-nét. Ngay cả định nghĩa của nó cũng có cụm từ world-wide-web. Trong trường hợp này thì từ Internet đã được đưa vào tự điển tiếng Việt và có định nghĩa hẳn hoi nên chúng ta sẽ hiểu ngay được Internet là gì và coi nó là từ tiếng Việt. 

#3. Tên người, địa danh, tên Quốc gia; tên của các chất hóa học, y học, …

Đây là hiện tượng phổ biến mà chúng ta gặp thường xuyên. Bạn có thể đọc vanh vách tên của Tổng thống Hoa Kỳ là ông Bi-đen hoặc ông Bai-đờn. Hay nếu đi học thì bạn cũng biết đến 108 nguyên tố hóa học trong bảng tuần hoàn. Tất cả đều được chuyển âm từ tiếng nước ngoài thành chữ tiếng Việt.

Thông thường khi viết sang tiếng Việt tên người, tên địa danh hoặc chất hóa học thì chúng ta sẽ viết ngắn gọn hơn (lược chữ) và cũng có thể sử dụng dấu gạch nối. Ví dụ:

  • Tên thuốc Ampicillin = thuốc am-pi-xi-lin: ngoài việc phiên âm thì còn thêm cả tên loại (thuốc) vào để phân biệt.
  • Tên người Albert Einstein = An-be Anh-xtanh
  • Tên quốc gia: Indonexia = nước In-đô-nê-xi-a
  • Tên chất hóa học: Chloride = Clo-rua; clo; cờ-lo (vay mượn từ gốc tiếng Pháp là Chlorure)

#4. Chuyển âm thành chữ

Đây là phương pháp hay gặp nhất trong việc vay mượn từ của tiếng Việt. Từ thời hán hóa đến thời pháp thuộc thì tiếng Việt bị pha trộn rất nhiều. Việc chuyển âm thành chữ nghĩa là khi đọc tiếng nước ngoài thế nào thì viết bằng tiếng Việt như vậy, đôi khi chỉ là na lá nhưng cũng hiểu được và đảm bảo các yếu tố về ngữ nghĩa.  

  • Một số từ bạn rất hay dùng như: alô; ăng ten; bia; xe buýt; … là số ít trong số những từ đã được các cụ mượn từ rất lâu.
  • Nhất, nhị, tam tứ, … đều là những từ vay mượn. 
  • Bu lông; Búp bê; Cabin; Công ten nơ; ….

Dịch thuật: Phương pháp dịch từ vay mượn sang tiếng Việt

blank

Dịch thuật tài liệu pháp lý khó hay dễ?

Dịch thuật tài liệu pháp lý là gì? Dịch thuật pháp lý là quá trình chuyển đổi các tài liệu pháp lý từ một ngôn ngữ sang ngôn ngữ khác, bảo đảm tính chính xác

Three ways to translate your website.

Ba phương pháp dịch website

Cùng tìm hiểu những phương án dịch trang web tốt nhất trong trình duyệt ưa thích hoặc trên thiết bị di động và nghiên cứu cách tự dịch toàn bộ trang web.

blank

Cấu trúc song song trong tiếng Anh

Chúng ta đã được nghe nói đến tỷ lệ vàng trong nghệ thuật, kiến trúc, hay văn hóa tôn giáo. Trong ngôn ngữ ứng dụng cũng chỉ số tương tự như vậy và nó giúp

Những yêu cầu dành cho dịch thuật viên khi tham gia dịch tài liệu kỹ thuật

Dịch kỹ thuật: Định nghĩa, ý nghĩa và thách thức

Ngôn ngữ kỹ thuật có mặt khắp mọi nơi quanh ta. Cơ sở kiến thức, hướng dẫn sử dụng và ứng dụng phần mềm đều chứa các thuật ngữ chuyên ngành và khái niệm phức tạp đòi hỏi cách diễn đạt chuẩn và mức độ chính xác cao. Với các doanh nghiệp toàn cầu, bản dịch kỹ thuật chính xác và hiệu quả giúp đảm bảo rằng khách hàng trên toàn thế giới nắm rõ sản phẩm hoặc dịch vụ họ sử dụng.

Tâm lý học Quản lý: Lý do nhân viên của bạn không chịu thay đổi

Tâm lý học Quản lý: Lý do nhân viên của bạn không chịu thay đổi

Mọi nhà quản lý đều quen thuộc khi nhân viên không chịu thay đổi. Đôi khi rất dễ nhìn ra lý do — nhân viên sợ việc chuyển giao quyền lực, yêu cầu học kỹ năng mới, áp lực của việc phải gia nhập một nhóm mới. Ở những trường hợp khác, sự kháng cự này phức tạp hơn nhiều. Một nhân viên có kỹ năng và trí thông minh có thể thay đổi một cách dễ dàng, đã thể hiện mối cam kết vững chắc với công ty, cũng bày tỏ chân thành ủng hộ thay đổi — song, lại không có hành động gì một cách khó hiểu.