Mức độ tin cậy của Google Translate
Trong một nghiên cứu năm 2011, Google Translate được xác định có khả năng dịch hiệu quả nhiều ngôn ngữ châu Âu, nhưng lại gặp khó khăn với các ngôn ngữ châu Á. Danh sách 10 ngôn ngữ có độ chính xác tốt nhất (khi được dịch từ tiếng Anh, theo thứ tự từ tốt nhất đến kém nhất) như sau:
- Tiếng Đức
- Tiếng Afrikaans (Nam Phi)
- Tiếng Bồ Đào Nha
- Tiếng Tây Ban Nha
- Tiếng Đan Mạch
- Tiếng Hy Lạp
- Tiếng Ba Lan
- Tiếng Hungary
- Tiếng Phần Lan
- Tiếng Trung
Khi được đánh giá lại vào năm 2019, sử dụng cùng tệp dữ liệu của nghiên cứu năm 2011, kết quả cho thấy chất lượng bản dịch tổng thể của Google Translate đã tăng lên 34%.
Trong một nghiên cứu gần đây hơn của UCLA Medical Center (Hoa Kỳ) vào năm 2021, Google Translate có khả năng truyền tải được 82,5% nghĩa gốc trong bản dịch. Tuy nhiên, khi đi vào chi tiết, độ chính xác sẽ dao động từ 55% đến 94%, tùy thuộc vào cặp ngôn ngữ và lĩnh vực của nội dung cần dịch.
Nhìn chung, Googole Translate – cũng như hầu hết các hệ thống dịch máy hiện nay – đều có khả năng dịch tốt ở những cặp ngôn ngữ giàu dữ liệu đào tạo và thị trường có nhu cầu cao. Đa số các cặp ngôn ngữ như vậy chủ yếu đều có tiếng Anh, hoặc là ngôn ngữ gốc hoặc là ngôn ngữ đích, và các ngôn ngữ còn lại chủ yếu là các ngôn ngữ châu Âu.
Ở phía ngược lại, các ngôn ngữ châu Á đặt ra thách thức không nhỏ do bị hạn chế về nguồn dữ liệu đào tạo và tồn tại những đặc điểm phức tạp mang tính riêng biệt. Tất nhiên, mức độ chính xác của bản dịch máy sẽ vẫn tăng dần theo thời gian, khi mà quá trình cải tiến và tái đào tạo vẫn đang diễn ra liên tục.
Những yếu tố ảnh hưởng đến độ chính xác của Google Translate
Bởi cả ngôn ngữ và dịch thuật đều hàm chứa “tính động”, tức là có sự chuyển biến không ngừng, thay vì là một hiện tượng cố hữu, “tính chính xác” sẽ chỉ nên được hiểu theo nghĩa tương đối. Độ chính xác của bản dịch sẽ phụ thuộc vào mục đích ban đầu của tác giả và đối tượng người đọc/sử dụng. Ví dụ, kỳ vọng về độ chính xác trong ngữ pháp, văn phong và cách dùng từ trong một email sẽ có sự khác biệt đáng kể đối với một tác phẩm tiểu thuyết.
Trong thực tế, kỳ vọng đối với bản dịch máy vốn không cao. Bởi hầu hết mọi người đều cho rằng dịch máy là một dịch vụ miễn phí mà bất kỳ ai cũng có thể sử dụng. Và về cơ bản, dịch máy được coi là công cụ giúp mọi người hiểu được ý nghĩa cơ bản của tài liệu. Xét trên khía cạnh này, dịch máy đã đáp ứng được yêu cầu của người dùng.
Độ chính xác của bản dịch máy sẽ giảm khi:
- Được sử dụng như từ điển: Việc tra cứu từng từ đơn lẻ bằng Google Translate sẽ cho kết quả kém chính xác, bởi một từ thường có nhiều nghĩa tùy theo ngữ cảnh, việc chỉ cung cấp 1 từ cho Google Translate sẽ khiến công cụ này không đủ dữ liệu để xác định ngữ cảnh và có thể cho ra kết quả không liên quan, dẫn đến kết quả sử dụng Google Translate hiệu quả thấp.
- Dịch các cụm từ/thành ngữ không có bản dịch tương đương trong ngôn ngữ đích.
- Bản gốc sai ngữ pháp.
04 cách sử dụng Google Translate hiệu quả
#1. Lựa chọn nội dung phù hợp cho dịch máy
Nhìn chung, bạn có thể sử dụng Google Translate hiệu quả khi dịch những tài liệu không cần hoàn hảo về mặt thuật ngữ, văn phong và tính nhất quán. Đối với một trang web kinh doanh, đó là những nội dung không làm ảnh hưởng nhiều tới thương hiệu như:
- Nội dung ít lượt view/ít người truy cập, như tài liệu nội bộ, chính sách công ty, bài viết ngoài lề, v.v.
- Các nội dung hướng dẫn mang tính kỹ thuật, chỉ dẫn người dùng, thông tin hướng dẫn để người dùng cuối tìm đến được dữ liệu họ cần cho vấn đề của bản thân
- Các nội dung do người dùng tạo ra như đánh giá sản phẩm, vốn thường xen lẫn văn nói và không có kỳ vọng cao về mặt hoàn thiện ngôn ngữ
- Các nội dung trôi qua nhanh, như tin nhắn hỗ trợ qua kênh chat/email, truy vấn của khách hàng, v.v.
- Các nội dung với khối lượng lớn nhưng cần đẩy lên sớm, như các đoạn mô tả sản phẩm cần được nhanh chóng đưa lên cho kịp đợt hàng mới
- Các nội dung được sửa thường xuyên như tính năng, thông tin cập nhật.
#2. Ưu tiên sử dụng Google Translate hiệu quả theo cặp ngôn ngữ và lĩnh vực
Như đã trình bày ở trên, kết quả nghiên cứu cho thấy Google Translate sẽ đạt hiệu quả cao với những cặp ngôn ngữ nhất định. Có những cặp ngôn ngữ mà Google Translate có khả năng xử lý một cách đáng kinh ngạc, và ngược lại, cũng có những cặp ngôn ngữ mà Google Translate cho ra những kết quả đáng thất vọng. Do đó, việc nắm bắt được đâu là những cặp ngôn ngữ hiệu quả cho Google Translate sẽ giúp bạn định ra được chiến lược áp dụng dịch máy phù hợp để sử dụng Google Translate hiệu quả cũng như phân bổ nguồn lực tương xứng cho các cặp ngôn ngữ còn lại.
Theo thống kê hiện tại, 3 cặp ngôn ngữ phổ biến nhất để sử dụng Google Translate hiệu quả là:
- Anh-Tây Ban Nha
- Anh-Pháp
- Anh-Đức
Xét theo lĩnh vực nội dung, 3 ngành mà Google Translate đạt kết quả đánh giá chất lượng cao nhất là:
- Y tế, đạt 91,62% cho cặp Anh-Đức
- Công nghiệp, đạt 86,01% cho cặp Anh-Tây Ban Nha
- Giải trí, đạt 84,34% cho cặp Anh-Đức
Các lĩnh vực phổ biến khác có thể sử dụng Google Translate hiệu quả là: Phát triển phần mềm, Du lịch & Khách sạn, Dịch vụ Đám mây, Tài chính-Pháp lý, Kinh doanh & Giáo dục, v.v.
#3. Tách riêng câu lỗi và chạy lại
Google Translate, cũng như hầu hết các công cụ dịch máy khác, đều có tính năng xử lý toàn văn bản. Tức là, thay vì phải paste từng đoạn một lên như trước đây, người dùng hoàn toàn có thể đẩy lên cả file để chạy máy dịch. Các định dạng tệp hiện đang được hỗ trợ trên Google Translate gồm:
- .docx
- .pptx
- .xlsx
Mặc dù việc xử lý theo cả file giúp đẩy nhanh tốc độ, bản dịch máy cho cả file sẽ thường tạo ra một số câu lỗi. Ví dụ, có những cụm từ không được dịch mà bị thể hiện thành dấu chấm, hoặc một chuỗi số và ký tự kỳ lạ. Hoặc cũng có những cụm từ bị lặp lại hoặc được dịch thành hai cách khác nhau nhưng vẫn được ghép chung vào một câu. Đây là lỗi phát sinh trong quá trình tách ý trong câu.
Để khắc phục hiện tượng này, bạn có thể kiểm tra sơ bộ những chỗ xuất hiện hai dấu chấm cuối câu hoặc các chỗ bất thường khác và chạy lại máy dịch cho riêng những câu đó. Như vậy, bạn sẽ có kết quả bản dịch tốt hơn.
#4. Áp dụng quy trình hiệu đính bản dịch máy
Nếu chỉ dựa hoàn toàn vào bản dịch máy, bạn sẽ có rủi ro bị bỏ sót các thông tin quan trọng, sai lệch về ngữ nghĩa, hay thậm chí là gặp phải những nội dung vô nghĩa. Để tránh được những điều này và sử dụng Google Translate hiệu quả, bạn sẽ cần thực hiện thêm bước rà soát và sửa lại bản dịch máy. Quy trình này được gọi là hiệu đính bản dịch máy (MT Post-editing – MTPE)
Tùy thuộc vào mức độ chính xác của bản dịch mà bạn mong muốn, bạn có thể áp dụng quy trình hiệu đính nhẹ (light post-editing) hoặc hiệu đính đầy đủ (full post-editing). Cả hai cách này đều tận dụng được đầu ra của bản dịch máy, cho phép sử dụng Google Translate hiệu quả, trong khi vẫn đảm bảo thông điệp của bạn được truyền đi theo đúng mục tiêu ban đầu.
Theo kinh nghiệm chung, những nội dung dưới đây sẽ cần đặc biệt chú trọng khi hiệu đính bản dịch máy:
- Tiêu đề sản phẩm: Đây là nội dung cung cấp nhiều tin tức, mang tính chắt lọc, thường gồm các danh từ riêng, đồng thời có trật tự từ khá tự do không theo các quy ước thông thường, dễ gây nhầm lẫn cho máy dịch.
- Bản dịch giữa hai ngôn ngữ bất tương đồng về trật tự câu, như từ tiếng Tây Ban Nha sang tiếng Nhật, khi đó quá trình thay đổi thứ tự từ, cụm từ sẽ gây khó khăn cho máy dịch và dễ tạo ra nhầm lẫn về nghĩa.
- Thông tin mô tả sản phẩm: Đây là những thông tin cần có độ chính xác, giúp người dùng hiểu rõ đặc điểm, tính năng của sản phẩm, tránh gây hiểu nhầm
- Nội dung có nhiều người truy cập, cần độ chính xác cao: như các câu hỏi thường gặp, thông tin giới thiệu sản phẩm, cảnh báo người dùng, v.v.
- Thông tin hỗ trợ SEO, như alt-text và caption (chú thích): Mặc dù những thông tin này có thể ẩn đối với người dùng (không hiển thị trên bài viết), cần đảm bảo các từ khóa được thể hiện đúng trong những nội dung này mà không phải bị dịch sang các cụm từ khác.
Liệu Google Translate có thể trở nên hoàn hảo không?
Dịch thuật không chỉ đơn giản là chuyển nghĩa của các từ từ một ngôn ngữ này sang một ngôn ngữ khác. Nếu chỉ dừng ở đó, bất cứ ai có trong tay một cuốn từ điển cũng có thể dịch! Chính vì điều này mà khi ra phố và nhìn vào các tấm biển quảng cáo song ngữ, bạn có thể dễ dàng bắt gặp cách dịch này.
Thông điệp được tạo ra không chỉ bởi một tập hợp từ – đó còn là ngữ cảnh, mục đích, các khía cạnh phi ngôn từ, v.v. Tuy Google Translate đã có sự tiến bộ đáng kể trong các năm qua, vẫn còn nhiều lĩnh vực mà dịch máy chưa thể cạnh tranh với dịch bởi con người:
- Đặt nghi vấn
- Hiểu ngữ cảnh
- Hiểu các câu mang tính hài hước/châm biếm
- Dịch sáng tạo
- Đưa ra các lựa chọn có cân nhắc
- Nghiên cứu
- Kiểm soát tính nhất quán
- Đảm bảo tính đủ (không thừa/thiếu)
- Giữ nguyên các nội dung không cần dịch
- Bổ sung chú giải cần thiết
- Xử lý các cụm từ/thuật ngữ chưa có cách dịch tương đương
Không ai biết liệu công nghệ dịch máy có thể đạt được cấp độ như của con người hay không, nhưng hiển nhiên đây là mục tiêu chung của dịch máy. Ví dụ, các máy tính lượng tử đang tìm cách nâng cao số lượng toán tử và dữ liệu có thể xử lý, hướng tới mục tiêu có thể tự học mà không cần tới sự tác động của con người và hiểu tốt hơn sự xác lập của ngôn ngữ. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, bạn có thể lưu ý theo 04 cách mà AM Việt Nam đã chia sẻ ở trên để sử dụng Google Translate hiệu quả!